Nederlanders gaan onveilig het internet op: in 2011 doen we minder aan bescherming dan in 2010. Jongeren zijn “laks en naïef”, terwijl 55-plussers “onvoldoende vaardigheden” hebben (bron).
Een opmerkelijke uitkomst van het onderzoek, of eigenlijk een heel logisch iets? Als je het mij vraagt het laatste. Natuurlijk zou je verwachten dat mensen beter nadenken voor ze het internet op gaan. Maar wees eerlijk. Hoe weet je nu precies welke bescherming (of software) je nodig hebt en hoe weet je nu dat je echt goed beveiligd bent?
We kunnen natuurlijk al weer vrij snel een parallel trekken naar het autorijden. Waarbij er natuurlijk ook een verschil is: voor autorijden moet je eerst je rijbewijs halen. En nee, ik wil niet direct zeggen dat we dat dan ook maar moeten verplichten voor het gebruik van computers. Nee, ieder zijn eigen verantwoordelijkheid en als ze zich vrijwillig willen laten scholen dan moet iedereen dat lekker voor zichzelf weten.
Maar goed, terug naar het autorijden en het aanschaffen van een auto. Natuurlijk zijn er mensen die goed kijken naar de uitslag van de Euro NCAP-test en er zullen best mensen zijn die hun keuze puur en alleen baseren op de uitslag van die test. Toch zal het merendeel van de mensen die een auto aanschaffen niet geïnteresseerd zijn in de uitkomsten van de test. Nee, de keuze zal gebaseerd zijn op het uiterlijk van de auto, de wijze waarop die de status vergroot of degene met de laagste bijtelling.
Vraag je aan mensen of ze een veilige auto willen rijden, dan zal het antwoord volmondig ja zijn. Nu zouden we een dergelijke vraag ook kunnen stellen als het om internet gaat. Wilt u zo veilig mogelijk internetten? Zou vreemd zijn als hier het antwoord ineens “nee” is.
Het draait, zoals bij veel zaken, om “willen” en “kunnen”. Ik ben er van overtuigd dat het merendeel van de mensen best veilig wil internetten. Geen gebrek aan motivatie dus. Dan kan het nog maar aan een ding liggen en dat is “kunnen”. Men weet simpelweg niet hoe of men is er in de verste verte niet in geïnteresseerd.
Daar kunnen we natuurlijk hele mooie bewustwordingscampagnes tegenaan gooien maar dat gaat erg weinig verschil maken (en als de onderzoeken over 2012 iets anders tonen, dan is er gerommeld met de cijfers en was het onderzoek wat mij betreft onbetrouwbaar). Wat dan wel? Op zich is zo’n bewustwordingscampagne helemaal niet zo’n slecht idee, maar we zien vaak dat de uitvoering te wensen overlaat.
Willen we er echt voor zorgen dat zowel de ouderen als de jongeren veiliger het internet opgaan dan moeten we ons naast kennis met name richten op houding en gedrag. Leuk dat men weet dat ze onveilig zijn, maar wat als ze niet weten hoe ze dat moeten veranderen?
De software leveranciers gaan hier natuurlijk van smullen en proberen nog meer software aan de man te brengen. Op zich niet erg, als die software zou werken. En met werken bedoel ik niet de technische werking. Ik ben best overtuigd van die technische werking, maar men leest de bijschrijving niet en installeert klakkeloos de software met de illusie dat ze nu een stuk veiliger zijn.
Willen we er echt voor zorgen dat men veiliger wordt, dan moeten we de gebruiker centraal stellen. We moeten kijken waarom de jongeren laks zijn en waarom het de ouderen niet lukt. We zouden kunnen stellen dat we het een en ander in Jip-en-Janneke-taal uit moeten leggen, maar daarmee doen we de gebruiker echt te kort. Nee, laten we er eerst eens voor zorgen dat we weten waarom men het niet kan en laten we dan proberen in gewoon Nederlands uit te leggen wat ze moeten doen, op welke wijze ze dat moeten doen en waarom ze dat moeten doen. Geen gemakkelijke opgave, maar wel een hele interessante uitdaging.
Realistisch? Ehm, voorlopig zal de onveiligheid alleen maar toenemen. We koppelen meer systemen op internet en geven meer gegevens prijs dan waarvan we ons bewust zijn. Het is een utopie om te denken dat we dat met de huidige aanpak echt gaan veranderen.
